אוצרים שותפים ומנחי הפרויקט: גל בן זאב, טל מורס

משתתפות/ים:

צלמות/ים:

גבריאל אטב, נעה ביגון,  ירדן גבאי,שני דהן, שירה ונונו, זוהר חורב, איתי מזרחי,דיאנה שפרחר. 

מאיירות:

ליר בר, רותם טפלו, עדי עמנואל, מיכל פדלון.

עוגת שכבות היא כמו תל ארכיאולוגי. כל שכבה ניצבת על שכבה שקדמה לה ומהווה את הבסיס לשכבה חדשה נוספת. וכמו השכבות בעוגה, שנבדלות זו מזו בחומרי הגלם, בטעמים, בטקסטורות ובצבעים, גם השכבות הארכיאולוגיות נבדלות זו מזו בתרבות וברוח הזמן.

בדומה, בניין הלמסלי המחודש, בו שוכנת גלריה עזריאלי של המכללה האקדמית הדסה, היה משכנו ההיסטורי של בית קפה פת בין השנים 1956-1922 ברשותו של האופה יהודה פת וחיה אשתו. שלט מתכת דק המקובע לדופן הבניין עד היום מדגיש: "בית הקפה הצטיין בעוגות שמרים משובחות, קפה ריחני ואווירה ביתית ומכניסת אורחים." חיפוש בארכיבים חושף שמוסד זה היה לנקודת מפגש היסטורית בתקופת המנדט, ובין לקוחותיו נמנו הנשיא הראשון חיים ויצמן, מחייה השפה העברית אליעזר בן יהודה ומושל ירושלים רונלד סטורס.

לצד שמות חשובים מסוג זה, כתבות ורשומות בספרי היסטוריה שונים מציינות כיצד שימש בית הקפה מקום מפגש לסטודנטים דלי אמצעים שחובותיהם נרשמו במחברתה של חיה פת. חלק מהחובות, כך מסופר, לא שולמו גם לאחר שנסגר המקום. 

בתערוכה 'עוגת שכבות' חוזרים הסטודנטים לפקוד את סביבת המוסד ההיסטורי: התערוכה מציגה סטודנטים בקורס צילום קולינרי בחוג לתקשורת צילומית של המכללה האקדמית הדסה לצד מאיירות המתמחות באיורים קולינריים. תוצרי התערוכה מביאים לידי ביטוי את האבולוציה הטכנולוגית שעברה התרבות החזותית שלנו כציר מעגלי המחבר בין מדיום האיור למדיום הצילום. ומקיימת ביניהם דיאלוג. 

באמצעות מחקר חזותי, ליקטו הסטודנטים איורים מתוך ספרי בישול מקומיים ונתנו פרשנות צילומית למאכלים שאפיינו רוחות זמן קודמות בקולינריה הישראלית. האיורים המקוריים הופיעו בספרי מתכונים בשנים בהן הסצינה הקולינרית הישראלית נפרדה מימי הצנע והסגפנות ואימצה בחום את רוח הנהנתנות והקוסמופוליטיות. ספרי המתכונים היו סוכני תרבות שהציעו לקהל הקוראות והקוראים מפגש עם שמות, ריחות, צבעים וכמובן טעמים זרים ולא מוכרים. הספרים היו מחוז פנטזיה רב-חושי ומקור לעונג והנאה, אבל טכנולוגיית הדפוס עדיין היתה מוגבלת וחד גונית. התצלומים מפיחים חיים במנות נוסטלגיות שלוכדות את המעבר מצנע לשפע – מנות אירוח ססגוניות לאירועים חגיגיים. האיורים הרישומיים שהודפסו בשחור לבן, קיבלו  צבע, תנועה ומשחקיות, והמנות נדדו, כיד הדימיון, למחוזות ולמרחבים חדשים. המאיירות, בתורן, יצרו איורים חדשים בהתבסס על תוצרי הסטודיו, והוסיפו שכבת פרשנות אישית הנובעת מהסגנון המזוהה איתן. איוריהן נעים בין קומפוזיציות הלקוחות מן היומיום המדכדך בסלון מלוכלך אחרי ארוחת ערב משפחתית, לצד רגעים החוזרים אחורה בזמן אל מטבח של סבתא ירושלמית אהובה, או מציגים מצבים פנטסטיים ממישורי הדמיון שם רכבת דוהרת בין גבעות ממתקים. 

القيّمون المشاركون ومرشدو المشروع: چال بن زئيڤ، طال مورس

المشاركات.ون:

المصوّرات.ون:

چبريئيل أتاب، نوعه بيغون، يردين چباي، شيرا ڤانونو، زوهار حوريڤ، إيتاي مزراحي، ديانا شپرحر، شني دهان

رسومات توضيحيّة:

لير بار، روتم تفلو، عدي عمنوئيل، ميخال فدلون

كعكة الطبقات هي بمثابة تل أثريّ. كل طبقة فوق طبقة سابقة لها تشكّل القاعدة لطبقة جديدة أخرى. ومثل طبقات الكعكة التي تختلف عن بعضها بالمواد الخام، الأطعمة، القوام والألوان، أيضًا طبقات الآثار تختلف عن بعضها بالثقافة وروح الزمن.

على غرار ذلك، فإن بناية هلمسلي المُتجددة، حيث تقع جاليري عزريئيلي التابعة للكليّة الأكاديمية هداسا، كانت البيت التاريخي لمقهى پات في السنوات 1922-1956 تحت إشراف الخبّاز يهودا پات وزوجته حاية. يافطة معدنية رقيقة ثُبتت على البناية ما زالت حتى اليوم تؤكّد: "امتاز المقهى بكعكة الخميرة الفاخرة، نكهة القهوة العطرة والأجواء البيتيّة الودودة". البحث في الأرشيف يبين أن هذه المؤسسة كانت نقطة لقاء تاريخيّة في فترة الانتداب، ومن ضمن زبائن المقهى كان الرئيس الأول حاييم وايزمان، ومحيي اللغة العبريّة إليعيزر بن يهودا وحاكم القدس رونالد ستروس.

إلى جانب هذه الأسماء المهمة، تذكر الكتابات والتقارير في كتب التاريخ المختلفة كيف شكّل المقهى مكان لقاء للطلاب المتعففين الذين تم تسجيل ديونهم في دفتر حاية پات. بعض تلك الديون، كما ذكر، لم تُسدد حتى بعد اغلاق المقهى.

في معرض "كعكة الطبقات" يعود الطلاب لزيارة بيئة تلك المؤسسة التاريخيّة: يقدم المعرض لطلاب من دورة تصوير الطهي في قسم الإعلام التصويري في الكليّة الأكاديميّة هداسا إلى جانب فنّانات الرسوم التوضيحيّة المتخصصات في رسومات الطهي. نتائج المعرض تعبّر عن التطور التكنولوجيّ الذي حل بثقافتنا المرئيّة كمحور دائريّ يربط بين وسيط الرسم التوضيحيّ ووسيط التصوير الفوتوغرافي، ويجري حوارًا بينهما.

من خلال دراسة بصريّة جمع الطلاب رسومات توضيحية من كتب الطبخ المحليّة ومنحوا الطعام الذي ميّز روح الزمن الماضي للطهي الإسرائيلي تأويلات فوتوغرافية. نشرت الرسومات التوضيحيّة الأصلية في كتب الوصفات في السنوات التي ودّع فيها مشهد الطهي الإسرائيليّ حالة القلة والتقشّف وتبنى روح الملذّات الكونيّة بحرارة. شكّلت كتب الوصفات وكلاء ثقافة قدمت لجمهور القارئات والقراء لقاء مع أسماء، روائح، ألوان ومذاقات غريبة غير معروفة. تلك الكتب كانت بمثابة عوالم فانتازيا متعددة الحواس ومصدرًا للذة والمتعة، لكن تكنولوجيا الطباعة كانت في تلك الفترة ما زالت أحادية ومحدودة. التصوير الفوتوغرافي ينفخ الحياة في الوجبات القديمة التي تعبّر عن الانتقال من التقشف إلى الوفرة – وجبات ضيافة غنية للمناسبات والاحتفالات. الرسومات التوضيحيّة الأصلية التي كانت بالأسود والأبيض حصلت هنا على اللون، الحركة والتلاعب، والوجبات تنقلت على أجنحة الخيال إلى عوالم وفضاءات جديدة. فنّانات الرسم التوضيحي بدورهن صنعن رسومات توضيحيّة في الأستوديو، واضفن إليها طبقات تأويلات شخصيّة نابعة من الأسلوب الذي اخترنه. رسومات تتراوح بين تكوينات يوميّة من صالون غير نظيف بعد وجبة عشاء عائليّة، إلى جانب لحظات تعود في الزمن إلى الوراء إلى مطبخ الجدة المقدسيّة المحبوبة، أو تمثل حالات سحريّة من وحي الخيال، بينما يشق القطار طريقه مسرعًا بين تلال الحلوى.